What is Millet in Marathi? Types of Millets in Marathi | मिल्लेट्स म्हणजे काय आणि त्यांचे प्रकार ?

मित्रांनो आज आपण मिल्लेट्स म्हणजेच बाजरी आणि त्याचे प्रकार Types of Millets in Marathi याबद्दल जाणून घेणार आहोत. बाजरी ही आशिया व आफ्रिका खंडात उगवणारे धान्य आहे. या लेखात आपण मिल्स म्हणजेच बाजरी म्हणजे काय, बाजरीचे प्रकार काय आहेत What is Millet in Marathi? Types of Millets in Marathi, बाजरीचे आरोग्य फायदे काय आहेत, या सर्व पैलूंवर लेख लिहिणार आहोत.

What is Millet in Marathi? मिल्लेट्स म्हणजे काय?

Millets, बाजरी हा हजारो वर्षांपासून पिकवलेल्या लहान-बिया असलेल्या तृणधान्यांचा समूह आहे. ते प्रथिने, फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचे चांगले स्त्रोत आहेत आणि ते ग्लूटेन-मुक्त देखील आहेत. बाजरी जगभरात उगवली जाते, परंतु ते आशिया आणि आफ्रिकेत सर्वाधिक लोकप्रिय आहेत.

Millets विविध प्रकारे शिजवून खाल्ले जाऊ शकते. ते दलिया, रोटी, उपमा आणि इतर पदार्थ बनवण्यासाठी वापरता येतात. बाजरी पिठातही कुटून त्याचा वापर ब्रेड, पास्ता आणि इतर भाजलेले पदार्थ बनवण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

Types of Millets in Marathi

1. Sorghum Millet in Marathi (ज्वारी)

याला भारतात सामान्यतः ज्वारी म्हणतात. भारतातील सर्वात मोठी ज्वारी उत्पादक राज्ये महाराष्ट्र आणि कर्नाटक आहेत. ज्वारीच्या काही जाती इथेनॉल उत्पादनासाठी वापरल्या जातात.

2. Proso Millet in Marathi (चेना / बॅरी)

ब्रूम कॉर्न बाजरी असेही म्हणतात, हे धान्य मुख्यतः आशिया, ऑस्ट्रेलिया, आफ्रिका, युरोप आणि उत्तर अमेरिकेतील कोरड्या प्रदेशात आढळते. हे पीक वाढवण्यासाठी जास्त पाण्याची गरज नाही.

3. Pearl Millet in Marathi (बाजरी)

भारतात, तुम्हाला हे पीक बाजरी नावाने आढळेल आणि ते मुख्यतः गुजरात, राजस्थान, महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश आणि हरियाणा या राज्यांमध्ये घेतले जाते.

4. Foxtail Millet in Marathi (काकुम / कांगणी)

फॉक्सटेल बाजरी किंवा इटालियन बाजरी सामान्यतः अर्ध-रखरखीत प्रदेशात घेतली जाते. भारतातील या प्रकारच्या बाजरीचा वाढणारा हंगाम खूपच लहान असतो.

5. Finger Millet in Marathi (नाचणी)

भारतातील फिंगर ज्वारीचे सामान्य नाव नाचणी आहे. नाचणी बाजरी त्याच्या पौष्टिक फायद्यांसाठी लोकप्रिय आहे. ही भारतातील उच्च उगवलेल्या बाजरीपैकी एक आहे आणि नाचणी फ्लेक्स मुख्यतः बाळाच्या खाद्यपदार्थांमध्ये वापरली जाते.

6. Browntop Millet in Marathi (कोर्ले)

हा बाजरीचा प्रकार मुख्यतः कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशात घेतला जातो. या बाजरीचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते कमी सुपीक जमिनीतही पिकवता येते.

7. Barnyard Millet in Marathi (सानवा)

ही भारतातील बाजरी आहे जी आंध्र प्रदेश आणि उत्तराखंडच्या काही भागात उगवली जाते. त्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते अगदी किरकोळ जमिनीतही वाढते.

8. Little Millet in Marathi(मोरायो)

पाणी साचणे असो की दुष्काळ, ही बाजरी सहज पिकवता येते. या प्रकारची बाजरी सामान्यतः भारतातील पूर्व घाटात आढळते.

9. Buckwheat Millet in Marathi(कुट्टू)

बकव्हीट ही बाजरीच्या सर्वात लोकप्रिय जातींपैकी एक आहे, ती भारतात कुट्टू म्हणूनही ओळखली जाते आणि नवरात्र उपवास कालावधीत वारंवार वापरली जाते. हे रक्तदाब कमी करते आणि मधुमेहासाठी अनुकूल आहे. हे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे आणि जर तुम्हाला वजन कमी करायचे असेल तर तुम्ही त्याचा आहारात समावेश करावा. याव्यतिरिक्त, पित्ताशयातील खडे, मुलांमध्ये दमा आणि स्तनाच्या कर्करोगापासून बकव्हीट संरक्षण करते.

10. Amaranth Millet in Marathi (राजगिरा)

अमरनाथला राजगिरा म्हणूनही ओळखले जाते, हे प्रथिने आणि आहारातील फायबरचा उत्तम स्रोत आहे. संतुलित आहारासाठी हे उत्तम आहे. याव्यतिरिक्त, ही बाजरी केस गळणे आणि पांढरे होण्यास प्रतिबंध करण्यास मदत करते. राजगिरा कोलेस्टेरॉल आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग होण्याची शक्यता देखील कमी करते. त्यात भरपूर कॅल्शियम, जीवनसत्त्वे आणि इतर पोषक घटक असतात.

11. Kodo Millet in Marathi

कोडो बाजरी हा एक पचण्याजोगा प्रकारचा बाजरी आहे ज्यामध्ये अमीनो ऍसिड लेसिथिन जास्त असते. हे न्यूरोलॉजिकल सिस्टम मजबूत करण्यास मदत करते. नियासिन, B6, आणि फॉलिक ऍसिड, इतर ब जीवनसत्त्वे आणि इतर जीवनसत्त्वे आणि खनिजे, विशेषतः कोडोमध्ये मुबलक प्रमाणात असतात. त्यात कॅल्शियम, लोह, पोटॅशियम, मॅग्नेशियम आणि जस्त सारखी खनिजे असतात. ग्लूटेन असहिष्णु असलेल्या लोकांसाठी हे उत्कृष्ट आहे कारण ते ग्लूटेन मुक्त बाजरी आहे. रजोनिवृत्तीनंतरच्या स्त्रिया सातत्याने वापरतात तेव्हा ते हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी समस्या जसे की अतिरक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉलची पातळी यावर उपचार करू शकते.

#	English Name	Marathi Name(s)	Short Description / Common Uses
1	Sorghum Millet	ज्वारी	High-fiber, good for rotis, bhakri, digestion-friendly, helps control sugar levels.
2	Proso Millet	चेना / बॅरी	Light to digest, good in khichdi, upma, and porridge; rich in protein and antioxidants.
3	Pearl Millet	बाजरी	Highly nutritious, warming effect, used for bhakri; good for winter and anemia.
4	Foxtail Millet	काकुम / कांगणी	Low glycemic index, perfect for diabetic-friendly meals, used in dosa, idli, upma.
5	Finger Millet	नाचणी	Very rich in calcium and iron; used in porridge, laddus, bhakri; great for kids and women.
6	Browntop Millet	कोर्ले	Rare millet, excellent for weight loss; used in pulao, upma; detox-friendly.
7	Barnyard Millet	सानवा	Fasting-friendly (उपवास), used in khichdi and upma; high in fiber and low in calories.
8	Little Millet	मोरायो	Good substitute for rice, cooks fast, rich in iron and B-vitamins.
9	Buckwheat (considered a millet in fasting foods)	कुट्टू	Gluten-free; used in fasting rotis, puris, and pancakes; rich in high-quality protein.
10	Amaranth (pseudo millet)	राजगिरा	High in iron and calcium; best for fasting; used in laddus, chikki, flour.
11	Kodo Millet	—	Very good for diabetes and weight loss; used in khichdi, pulao, and rice dishes.

Health Benefits of Millets in Marathi

• ते प्रथिने आणि फायबरचे चांगले स्त्रोत आहेत, जे तुम्हाला पूर्ण आणि समाधानी वाटण्यास मदत करू शकतात.
• त्यामध्ये कॅलरी आणि चरबी कमी असतात, ज्यामुळे तुमचे वजन निरोगी राहण्यास मदत होते.
• ते ग्लूटेन-मुक्त आहेत, ते सेलिआक रोग किंवा ग्लूटेन संवेदनशीलता असलेल्या लोकांसाठी एक चांगला पर्याय बनवतात.
• ते मॅग्नेशियम, लोह आणि जस्त यासह जीवनसत्त्वे आणि खनिजांचे चांगले स्रोत आहेत.
• ते रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतात.
• ते कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करण्यास मदत करू शकतात.
• ते आतड्याचे आरोग्य सुधारण्यास मदत करू शकतात.

Nutritional Value of Millets

[wptb id=3010]

Conclusion

आम्हाला आशा आहे की What is millets? Types of Millets in Marathi हे लेख तुम्हाला आवडले असेल. या लेखात आम्ही मिलेट्स बद्दल संपूर्ण माहिती दिलेली आहे, या माहितीचा तुम्हाला नक्कीच फायदा होईल आशा करतो.

धन्यवाद !

हे देखील वाचा फॉक्सटेल बाजरी म्हणजे काय ? | FOXTAIL MILLET IN MARATHI